Günlük hayatta ani bir baş dönmesi, yürümede zorlanma ya da yerin altınızdan kayıyormuş hissi pek çok kişinin başına gelebilecek, ancak ihmal edildiğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilecek durumlardır. Bu tür şikâyetler genellikle vertigo ve denge bozukluğu olarak tanımlanır. Denge sistemi, karmaşık bir yapıya sahiptir ve kulak, göz, kaslar ve merkezi sinir sisteminin eşgüdümlü çalışmasıyla yürür. Bu sistemde bir aksaklık olduğunda, baş dönmesi, denge kaybı ve düşme gibi belirtiler ortaya çıkar.
Bu tür belirtilerin değerlendirilmesi ve doğru tanısının konulmasında kulak burun boğaz profesörü önemli bir rol oynar. Çünkü iç kulak, hem işitme hem de denge sisteminin merkezidir. Özellikle tekrarlayan ya da uzun süren vertigo durumlarında, bir KBB uzmanı tarafından yapılacak değerlendirme, hayat kurtarıcı olabilir.
Vertigo Nedir?
Vertigo, bireyin kendisinin ya da çevresinin hareket ettiği hissini yaşadığı bir durumdur. Klasik baş dönmesinden farklı olarak, vertigoda çevre döner gibi algılanır. Genellikle iç kulaktaki denge sistemindeki sorunlardan kaynaklanır. En yaygın görülen vertigo tipleri:
BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo): Ani baş hareketleriyle tetiklenen kısa süreli baş dönmeleri.
Vestibüler Nörinit: Denge sinirinin enfeksiyon sonucu iltihaplanması.
Meniere Hastalığı: İç kulakta sıvı basıncının artmasıyla oluşur.
Santral Vertigo: Beyin sapı veya beyincik kaynaklı, nörolojik kökenli vertigolardır.
Denge Bozukluğunun Diğer Belirtileri
Başın aniden dönmesi
Gözlerde istemsiz hareket (nistagmus)
Ayakta durmakta zorlanma
Bulantı ve kusma
Kulakta dolgunluk hissi veya çınlama
İşitme kaybı
KBB Uzmanının Tanıdaki Rolü
Bir kulak burun boğaz profesörü, vertigo ve denge bozukluğu şikayetlerini değerlendirmek için ayrıntılı bir hasta öyküsü alır. Ardından fizik muayene, işitme testleri, denge testleri (Romberg, Dix-Hallpike vb.), göz hareketlerinin incelenmesi ve gerekirse görüntüleme yöntemleriyle detaylı tanı süreci başlatılır.
Ayrıca, bu değerlendirme sırasında hastanın daha önce geçirdiği hastalıklar, ilaç kullanımı ve kanser tedavileri gibi sistemik durumları da göz önünde bulundurmak gerekir. Örneğin, bazı kemoterapi ilaçları denge sistemine zarar vererek ototoksik etki yaratabilir. Bu nedenle vertigo şikâyeti olan bir hasta kanser tedavisi görmüşse, iç kulak fonksiyonlarının detaylı değerlendirilmesi şarttır.
Tedavi Sürecinde KBB Uzmanının Rolü
Tanı koyulduktan sonra, kulak burun boğaz uzmanı hastaya özel bir tedavi planı oluşturur:
BPPV için: Epley ve Semont manevraları uygulanabilir.
Meniere Hastalığı için: Tuz kısıtlaması, diüretik ilaçlar, vestibüler baskılayıcılar kullanılır.
Vestibüler rehabilitasyon: Fizyoterapi eşliğinde denge egzersizleri yapılır.
İlaç tedavisi: Antivertiginöz ilaçlar, antihistaminikler ve antiemetikler.
Nadir durumlarda cerrahi tedavi de gündeme gelebilir. Özellikle denge sinirinin kalıcı olarak hasar gördüğü durumlarda veya iç kulakta tümör şüphesi varsa cerrahi müdahale gerekebilir.
Fonksiyonel Rinoplasti ile Bağlantı Nedir?
İlk bakışta ilgisiz gibi görünse de, bazı durumlarda fonksiyonel rinoplasti sonrası oluşan anatomik değişiklikler, solunum yoluyla denge sistemi üzerinde dolaylı etkilere neden olabilir. Burun tıkanıklığı, orta kulak basıncını etkileyerek denge hissini bozabilir. Bu nedenle kulak burun boğaz profesörü, vertigo hastalarının burun ve geniz bölgesini de dikkatle değerlendirir.
Öte yandan, fonksiyonel rinoplasti geçiren bir hastada baş dönmesi gibi şikayetler varsa, denge sisteminin yeniden değerlendirilmesi önemlidir.
Kanser Tedavileri ve Vertigo
Bazı kanser tedavileri (özellikle baş-boyun bölgesinde uygulanan radyoterapi) iç kulağa zarar verebilir. Radyasyon, vestibüler yapılar üzerinde kalıcı etkiler bırakabilir. Aynı şekilde, bazı kemoterapi ilaçları (örneğin sisplatin) işitme ve denge sinirlerinde toksik etki yaratabilir.
Bu hastalarda vertigo ya da dengesizlik yaşanıyorsa, bunu yaşlanma ya da halsizlik gibi nedenlere bağlamak yerine mutlaka kulak burun boğaz profesörünün değerlendirmesine başvurulmalıdır. Bu tür hastalar için düzenli işitme ve denge kontrolleri önerilir.
Ne Zaman Uzman Yardımı Alınmalı?
Dönme hissi birkaç günden uzun sürüyorsa
Baş dönmesine işitme kaybı, kulak çınlaması eşlik ediyorsa
Dengede ciddi bozulma, düşme, mide bulantısı varsa
Kanser tedavisi geçmişi olan bir hastada yeni başlayan baş dönmesi şikâyetleri varsa
Bu durumlarda mutlaka bir kulak burun boğaz profesörüne başvurulmalı, gerekiyorsa nöroloji ve onkoloji branşlarıyla da iş birliği içinde tanı süreci yürütülmelidir.Vertigo ve denge bozuklukları, yaşam kalitesini ciddi oranda etkileyen ve genellikle iç kulakla ilişkili sorunlardan kaynaklanan durumlar olup, ihmal edilmemelidir. Kulak burun boğaz profesörü tarafından yapılan doğru değerlendirme ve tedaviyle bu hastalıkların büyük kısmı kontrol altına alınabilir.
Ayrıca, kanser tedavileri sonrası ortaya çıkan baş dönmesi gibi belirtiler hafife alınmamalı; düzenli kontrol altında tutulmalıdır. Unutulmamalıdır ki, kulak sağlığı sadece işitmeyle değil, aynı zamanda dengeyle de doğrudan ilişkilidir. Fonksiyonel rinoplasti gibi burun cerrahileri bile dolaylı olarak bu sistemleri etkileyebilir.
